De meeste mensen deugen van Rutger Bregman (Boek Review April 2025)

In ‘De meeste mensen deugen’ neemt Bregman je mee op zijn reis in de mindset van de mens waarin hij overtuigd is dat de mens van nature niet slecht is. Hij legt uit dat veel mensen wel denken dat ze slecht zijn en daarom ook slecht gedrag vertonen. Bregman is ervan overtuigd dat we gezamenlijk de wereld een betere plek kunnen maken als we uitgaan van het goede in plaats van het slechte. Niet alleen bij onszelf maar ook bij anderen. 

Is dit een topic wat jij interessant vindt? Lees dan zeker verder. In deze review vat ik het boek samen, leg ik uit wat het boek met mij deed en vertel ik je wat over de schrijver. 

Inhoudsopgave

Mijn mening over dit boek
  • Hoe prettig leest dit boek
  • Hoe relevant is dit boek nog
  • Heeft het boek inzichten geboden
  • Prijs
4.8

Over De meeste mensen deugen

Rutger wil het huidige pessimisme dat bij veel mensen aanwezig is terug brengen naar het optimisme. Want volgens Bregman deugen de meeste mensen.

Er zijn veel soortgelijke boeken geschreven die een vergelijkbaar thema hebben. Veel auteurs hebben hun boeken geschreven op basis van hun eigen onderzoeken. Bregman doet dat nét iets anders.

Wetenschappelijk onderzoek?

Hij beroept zich namelijk op voorgaande onderzoeken van anderen die al plaats hebben gevonden naar de goedheid van de mens. Deze onderzoeken wezen vaak uit dat de mens eigenlijk ‘slecht was’. Dezelfde onderzoeken bleken een aantal jaar later niet goed uitgevoerd te zijn waardoor Bregman dus concludeert dat de mens wel goed is.

Bregman behandeld verschillende onderzoeken van verschillende auteurs en licht toe waarom de conclusies die tijdens de onderzoeken getrokken waren niet volledig accuraat zijn. Zo wordt er onder andere het werk van Malcolm Gladwell en Jared Diamond besproken.

Een nieuwe geschiedenis van de mens

Bregman haalt veel voorbeelden uit de historie aan om zijn theorie toe te lichten, te beargumenteren en te bewijzen. Dit begint direct al in het voorwoord.

In het voorwoord beschrijft Bregman namelijk de situatie die zich tijdens WOII voordeed in Londen. Londen werd namelijk maandenlang door het Duitse leger gebombardeerd. Het doel hiervan was het veroorzaken van chaos, agressie en uiteindelijk overgave onder de lokale bevolking. Een kat in het nauw maakt rare sprongen, toch? En wanneer dit zal gebeuren dan zouden alle energie, geld en mankrachten van het Britse leger hier naar toe moeten gaan om het volk in het gareel te houden.

Op het moment dat het Britse leger zich zal focussen op hun eigen volk konden de Duitsers hun gang blijven gaan en hun terrein tijdens de Tweede Wereldoorlog uitbreiden. Maar dit was een foute inschatting van de Duitsers.

Niks van deze theorie werd een werkelijkheid. Door hun acties groeide juist de onderlingen banden van het volk en werden ze een echte eenheid. De mensen verzetten zichzelf tegen het kwaad. Niet door olie op het vuur te gooien en kwaad met kwaad te bestrijden, maar door samen een eenheid te vormen en zich op een vredige manier te verzetten tegen deze daden van het Duitse leger.

In een situatie die werd gecreëerd om slechtheid aan te wakkeren in de mens, werd er juist onbewust een beroep gedaan op hun goedheid. Hiermee werd aangetoond dat mensen zelfs in de meest barre omstandigheden vaak de keuze maken om toch voor het goede te gaan. Dit omdat de meeste mensen deugen, volgens Bregman.

Voorbeeld placebo

En zo worden er meer voorbeelden aangehaald om het verhaal van Rutger kracht bij te zetten. Een tweede voorbeeld is het het placebo-effect vs. het nocebo-effect.

Een placebo-effect versterkt de positieve verwachtingen van een mens. Zo zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd waarbij een groep mensen een bepaalde medicatie toegediend kregen die hun zou helpen zich beter te voelen. Er werd vooraf veel tijd besteed aan de overtuiging hiervan en mensen gingen met een goed en hoopvol bericht dit onderzoek in.

Wat bleek, ze kregen een nep medicijn toegediend, maar toch voelden ze zich allemaal ‘veel beter’. Dit kan natuurlijk helemaal niet. Dit gevoel ontstaat omdat ze met een positieve verwachting het onderzoek in zijn gegaan.

Het nocebo-effect is het tegenovergestelde hiervan. Als je met een negatieve verwachting en een negatieve mindset een situatie ingaat zul je ook sneller een negatief resultaat behalen. Je gaat er eigenlijk al bij voorbaat van uit dat het zal mislukken en het resultaat negatief zal zijn. Waarschijnlijk zal het je niet eens opvallen als dit niet het geval blijkt te zijn.

Conclusie uit voorbeelden

Bregman haalt bovenstaande voorbeelden aan om uit te leggen dat wij als mens onszelf eigenlijk onder een placebo vergrootglas moeten leggen.

We moeten uitgaan van positieve gedachten, verwachtingen en zullen daarom ook daarnaar gaan handelen. Als jij een relatie aangaat met doemgedachten: ‘Het zal toch weer mislukken’, ‘Ik zal vast weer slecht behandeld worden’, ‘Dit houd toch geen stand’, dan zul je je hier ook naar gaan gedragen. Je zult zelf slecht gedrag vertonen en dit ook in anderen triggeren.

Het is eigenlijk een selffulfilling prophecy; je gedraagt je bij voorbaat al naar de door jou verwachte uitkomst waardoor je deze sterk en vaak op een negatieve manier beïnvloed.

De conclusie is de medemens te vertrouwen en ervan uit te gaan dat de meeste mensen deugen.

De hoofdstukken

Het boek bestaat uit 5 delen. Het boek wordt opgedeeld in de volgende hoofdstukken:

1. De Natuurstaat

Dit deel gaat voor het grootste deel over de evolutie. Hoe de mens zich door de eeuwen heeft ontwikkeld van jagers en verzamelaars naar een beschaafd volk. Alles wat daar tussen in zit, elke stap wordt besproken. Rutger legt uit welke gedragsontwikkeling opmerkelijk is geweest over de jaren heen.

2. Na Auschwitz

Dit deel gaat voornamelijk over de Tweede Wereldoorlog en die tijd die daarna aanbrak. De Nazi’s spelen een grote rol en verschillende onderzoeken worden aangehaald. Zo wordt er aandacht besteed aan het Stanford Prison experiment, een onderzoek dat er op gericht was op de slechtheid van de mens aan het licht te brengen. Echter werd dit later ontkend.

Waar de waarheid precies ligt, weet men tot op de dag van vandaag niet. Mogelijk was dit onderzoek nep en onbruikbaar, en zouden de resultaten en conclusies dat ‘de mens van nature slecht was’ niet kloppen. Wel gebruikt Bregman dit onderzoek om zijn lezers te overtuigen van de goedheid van de mens en dat de meeste mensen wel deugen.

3. Waarom goede mensen slechte dingen doen

Dit deel richt zich op empathie en macht. Bregman legt uit hoe je per persoon andere gevoelens kunt hebben en mensen op basis daarvan verschillend behandeld.

Je zult eerder geneigd zijn om empathie te voelen voor een familielid dan iemand die je op het nieuws ziet. En als je empathie voelt voor persoon één zul je al snel negatieve gevoelens ontwikkelen tegenover mensen die deze persoon pijn doen.

Rutger legt uit waarom deze tegengestelde benadering niet altijd eerlijk is naar de medemens.

4. Een nieuw realisme

Een nieuw realisme: Dit deel richt zich Homo Ludens, de spelende mens. Hierbij wordt er aandacht besteed aan de vrijheid van de mens en diens behoefte tot vergelijken.

Voorbeelden als peer pressure worden aangehaald. Er worden heftige onderwerpen besproken zoals groepsverkrachtingen, oorlogen en racisme en hoe we als mensheid vaak volgen in plaats van onze eigen mening te vormen over bepaalde situaties en onderwerpen.

Door al deze ingewikkelde situaties krijgt de mens soms een verkeerd zelfbeeld. Door zo’n negatief zelfbeeld kan de mens ook gaan twijfelen over de positiviteit van anderen. Rutger beargumenteert dat dat niet nodig is.

5. De andere wang

Dit hoofdstuk richt zich vooral op het goede van de mens.

Er worden veel voorbeelden aangehaald die je een positief beeld geven over bijzondere en bizarre situaties. Situaties waarin je zult denken dat er veel negativiteit zal moeten heersen en de mens zich slecht zal moeten gedragen, maar waar er toch ruimte is voor positiviteit en goed gedrag van de mens.

Een bijzonder voorbeeld is het Noorse gevangenissysteem. Dit gevangenissysteem staat wereldwijd bekend als één van de meest bijzondere gevangenissystemen wereldwijd. Gevangenen hebben veel vrijheid, bewakers dragen er geen wapens en er wordt op een goede en gelijke manier met iedereen omgegaan. Dit omdat men van het goede van de mens uitgaat en zich richt op het klaarstomen van de gevangenen om op een positieve manier terug te keren naar de maatschappij.

10 Leefregels die elk mens helpen

Tot slot wordt het boek afgesloten met 10 leefregels die Bregman heeft opgesteld, een knipoog naar de 10 geboden uit het Oude Testament.

Hij is van mening dat als je je houdt aan deze 10 leefregels, je uitgaat van dat mensen deugen, je een positief leven zult leiden met een fijn gezelschap om je heen.

Mijn aanbeveling?

Ik ben tijdens het schrijven van deze recensie wel vaak van mening veranderd. Ondanks dat ik het zelf een goed boek vind met duidelijke voorbeelden besef ik ook wel dat dit boek niet voor iedereen is. Het is best een zware pil en er worden veel historische voorbeelden gebruikt om het gedrag van de mens uit te lichten en te verklaren. Het zijn ruim 500 pagina’s waar je je weg in moet gaan vinden, maar tegelijkertijd wordt je wel goed begeleid door Bregman.

De theorieën van Bregman zijn bovendien niet allemaal wetenschappelijk onderbouwd.

Of dit boek voor jou is?

Als je houdt van een echte storyteller die niet per se zijn theorie wetenschappelijk onderbouwd, maar juist werkt vanuit historische feiten, dan zal ik dit boek adviseren.

Als je houdt van veel historische feiten, lesstof en leerstof, dan is dit een boek voor jou. Dit boek geeft je vooral veel inzichten in de mensheid, maar je wordt niet direct geactiveerd om anders te gaan denken en leven. Dit vond ik persoonlijk wel teleurstellend. Het is vooral veel informatie in je opnemen, maar er volgt niet een concreet actieplan wat je met deze informatie kunt doen.

Toch zou ik het boek absoluut aanbevelen. Het boek heeft mij veel geleerd over oordelen en vertrouwen (zie ook wat het boek mij heeft gebracht hieronder).

Rutger Bregman – De meeste mensen deugen

Dit boek leert je inzien waarom je de meeste mensen kan vertrouwen.
Zie voor meer informatie mijn review van Rutger Bregman - De meeste mensen deugen

Direct aanschaffen bij:

bol.com (€19,99)
bruna.nl (€25,00)
amazon.nl (€25,00)
Laatste update op: 18 april 2025 - 08:24

Wat heeft titel van het boek mij gebracht?

Ik durf te zeggen dat ik met jaren best wel veroordelend ben geweest. Mijn aanpak was altijd beter, mijn keuzes slimmer, etc. Op een bepaalde leeftijd had ik door dat ik altijd beter was dan anderen, wat natuurlijk onzin is.

Het boek van Rutger heeft mij geholpen in te zien dat elke mens goedgezind is en uiteindelijk ook een goede uitkomst wil. De een komt er op een andere manier dan de ander, maar uiteindelijk is de uitkomst positief.

Ik betrap mezelf nog steeds wel eens op een roddel of oordeel, maar probeer het voor mezelf te houden. Niemand heeft er iets aan om onzin te verspreiden.

Perry tijdens eerste baan
Tijdens mijn eerste baan in 2017 heb ik leren andere professionals te vertrouwen, zoals video talent Davy

Over auteur Rutger Bregman

Rutger Bregman, geboren in 1988 is historicus en schrijver.

Hij combineert graag zijn twee grote passies wanneer hij zijn boeken schrijft. In al zijn boeken zie je een verband tussen de onderwerpen en historische voorbeelden die hij aanhaalt om zijn verwoordingen wat meer kracht bij te zetten.

Momenteel schrijft Bregman voor het online platform “De Correspondent”.

Rutger Bregman 2015
Rutger Bregman in 2015 © Victor van Werkhooven (via Wikipedia)

Andere boeken van Rutger Bregman

Rutger heeft meerdere boeken geschreven die in ruim 30 talen vertaald zijn.

‘De meeste mensen deugen’ is zijn populairste boek, echter niet zijn eerst geschreven boek.

Zijn debuut boek was “Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers”. Daarnaast heeft hij meer titels op zijn naam staan zoals “Het water komt”, “Utopia for Realists”, “Humankind, a Hopeful History” en “Gratis geld voor iedereen”. Hij heeft verschillende literaire prijzen gewonnen voor zijn werk.

Management Boeken die ook interessant zijn

Is dit boek niet helemaal naar waar jij op zoek bent, dan zijn er veel andere boeken die ik je eerder zal adviseren om aan te schaffen.

Kijk eens rond op mijn boeken pagina waar ik tientallen reviews heb geschreven. Dit zijn allemaal eerlijke reviews over boeken in verschillende genres zoals mindset, psychologie en management.

Productinformatie De meeste mensen deugen

  • Naam: De meeste mensen deugen
  • Auteur: Rutger Bregman
  • Uitgegeven in: 2019
  • Aantal pagina’s: 528
  • Taal: Nederlands
Rutger Bregman De meeste mensen deugen cover
‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman

Dit boek leert je inzien waarom je de meeste mensen kan vertrouwen.
Zie voor meer informatie mijn review van Rutger Bregman - De meeste mensen deugen

Direct aanschaffen bij:

bol.com (€19,99)
bruna.nl (€25,00)
amazon.nl (€25,00)
Laatste update op: 18 april 2025 - 08:24

Direct aanschaffen bij:

bol.com (€22,00)
bruna.nl (€22,00)
Laatste update op: 18 april 2025 - 07:41

Direct aanschaffen bij:

bol.com (€12,00)
amazon.nl (€12,00)
bruna.nl (€12,00)
Laatste update op: 18 april 2025 - 07:39

Direct aanschaffen bij:

bol.com (€11,86)
amazon.nl (€8,49)
Laatste update op: 18 april 2025 - 07:37

Perry is Project Manager sinds 2011 en deelt op Manageproject.nl tips voor professionals.

Plaats een reactie